Tháng 9/1973, Fidel Castrol là vị nguyên thủ nước ngoài đầu tiên và duy nhất thăm vùng giải phóng miền Nam khi chiến tranh chưa kết thúc. Rất nhiều người Việt Nam lúc đó, đã không thể quên được câu nói nổi tiếng của ông: “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình”.
Tháng 3 năm 1974, Thủ tướng Phạm Văn Đồng thăm chính thức Cuba. Lúc đó có một bài báo đăng trên báo Nhân dân, kể chuyện về chuyến đi thăm lịch sử này. Trong bài báo có đoạn tả cảnh khi ô tô chở Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Fidel xuất hiện, từ 2 triền đồi hàng trăm em học sinh, tay cầm cờ Cuba và Việt Nam, vai đeo súng gỗ ào xuống miệng hô vang: “Viva Cuba – Việt Nam! Viva Fidel! Viva Hồ Chí Minh…” Tiếng hô ấy như lanh lảnh trong đầu tôi và tôi đã lấy nó làm tên cho ca khúc của mình để ca ngợi tình hữu nghị son sắt giữa hai dân tộc, ca ngợi Fidel “Viva Cu Ba! Người đứng hiên ngang sừng sững như ngọn hải đăng. Viva Cuba! Dòng máu Hô-xê Mac-ti ở trong mọi người… Viva Fidel! Lời nói thiêng liêng Tổ quốc hay là chết. Viva! Fidel! Ngời sáng trong tim tự do – chân lý cuộc đời ….” Năm 1975, cũng là giai đoạn cuối hoàn thành Khách sạn Thắng lợi, nằm trên Hồ Tây, do Cuba giúp. Bạn đã cử sang ta kỹ sư, kiến trúc sư và công nhân, họ cùng với 100 công nhân Việt Nam để xây dựng khách sạn 4 sao này. Tôi mang bài hát lên khách sạn Thắng lợi, nói mãi bảo vệ mới cho vào. Đợi giờ nghỉ trưa tôi gặp người phiên dịch và nói ý định của mình là muốn hát cho các bạn Cuba nghe sáng tác mới của tôi. Tôi đứng hát giữa vòng tròn của các bạn Cuba. Hát xong, các bạn Cuba vỗ tay tán thưởng và dơ ngón tay cái hướng về phía tôi tỏ ý khen ngợi. Thật là một kỷ niệm khó quên.
Mấy ngày sau tôi gửi ca khúc Viva Cuba – Việt Nam của tôi đến Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam. Cũng thật may bài của tôi được duyệt và nhạc sĩ Huy Thư đã phối khí. Hai ca sĩ thể hiện là Mạnh Hà và Hồng Quang. Nhạc sĩ Cao Việt Bách chỉ huy dàn nhạc để thu thanh.
Vào đầu năm 1978, Trung ương Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam và Hội Sinh viên Việt Nam chuẩn bị tham gia Festival lần thứ 11 tổ chức tại Lahabana (Cuba). Ban Tổ chức quyết định cùng đi với Đoàn đại biểu chính thức còn có Đoàn Văn công Công an nhân dân Vũ trang tham gia để biểu diễn một số tiết mục ca múa nhạc trong Liên hoan. Tôi nghe nói họ chọn lọc trong 8 ca khúc với đề tài về Cuba để lấy 2 ca khúc mang đi biểu diễn. Bài của tôi và ca khúc Cây đàn guitar của Victor Hara của Phan Nhân được chọn. Tôi mừng quá vì thật không ngờ. Tôi nhờ một người bạn của tôi đã học ở Cuba dịch lời bài hát ra tiếng Tây ban nha. Ca sĩ Mạnh Hà và Ái Vân – hai người bạn của tôi được cử đi để tăng cường cho Đoàn văn công đã cùng hát bài này với tốp ca của Đoàn. Sau này khi về nước Ái Vân kể lại với tôi: “Lúc đầu chương trình văn nghệ cuả Đoàn ta mở đầu bằng điệu múa trống đồng, nhưng giữa chương trình khi ca khúc Viva Cuba – Việt Nam của anh vang lên, thì mọi người trong nhà hát đứng cả dậy vỗ tay theo và hô to “Viva Cuba! Việt Nam! Viva Fidel – Hồ Chí Minh”… Thế là hôm sau Lãnh đạo Đoàn quyết định đưa ca khúc của tôi lên mở đầu chương trình và được hoan nghênh nhiệt liệt…”
Ngày về Hà Nội, Đoàn tổ chức biểu diễn báo cáo tại Nhà hát lớn, tôi sung sướng cầm 2 tấm vé mời do Trung ương Đoàn gửi cho để đi xem và khi bài hát cất lên tôi không cầm được nước mắt… Sau này bài hát đã được lưu lại trong kho băng đĩa của Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam.
Gần 40 năm đã trôi qua, nhưng những kỷ niệm ấy về một ca khúc vẫn còn đọng mãi trong lòng tôi…
Nhạc sĩ Lân Cường
