Năm 1816, Rossini đã sáng tác vở opera hài “Anh thợ cạo thành Seville” (Il Barbiere di Siviglia). Đây là tác phẩm xuất sắc nhất, khẳng định ông là bậc thầy opera của thế giới.
Trong cuốn sách Lịch sử Nghệ thuật Thanh nhạc phương Tây, tác giả Hồ Mộ La kể, năm 1782, nhà soạn nhạc Italia Paisiello đã từng sáng tác đề tài này, cũng với cái tên này và sau khi công diễn, được cả châu Âu hoan nghênh nhiệt liệt. Nhưng khi Rossini quyết định sáng tác lại đề tài này, dư luận đã phản đối, chỉ trích nhạc sĩ táo tợn, ngông cuồng và dự báo Rossini sẽ thất bại. Bản thân Paisiello là nhạc sĩ đạo cao đức trọng, tuy không tỏ thái độ nhưng vẫn ngấm ngầm xúi giục mọi người gây khó khăn. Ngày 20/3/1816, “Anh thợ cạo thành Seville” của Rossini công diễn lần đầu tại nhà hát Argentino tại Rome.
Do sự quấy phá nghiêm trọng của phe phản đối, thêm vào đó là một số sai sót trong diễn xuất, cuộc công diễn đã thất bại. Rossini thản nhiên về nhà, sửa đổi những sai sót trong buổi diễn đó. Đêm hôm sau, biểu diễn lại, khán giả đã hoan nghênh nhiệt liệt. Sau mấy buổi diễn tiếp, người xem xúc động phát rồ, cầm đuốc hộ tống nhạc sĩ về tận nhà. Khi tác giả còn sống, vở “Anh thợ cạo thành Seville” đã được công diễn trên 500 buổi. Cho tới ngày nay là 2 thế kỷ, vở opera hài này của Rossini vẫn là một trong những vở opera được biểu diễn nhiều nhất.
“Anh thợ cạo thành Seville” là vở opera hài 2 màn. Phần lời là của Cesare Sterbini. Chủ đề của vở opera này được lấy từ hài kịch của Beaumarchais sáng tác năm 1775. Thực ra, tác phẩm của Rossini được trình diễn lần đầu với cái tên hoàn toàn khác là “Almaviva, sự phòng ngừa vô ích” (Almaviva, o sia L’inutile precauzione) để khỏi trùng tên với vở opera của Paisiello. Năm 1818, nó vượt qua biên giới nước Ý lần đầu và xuất hiện tại Luân Đôn, Anh. Năm 1819, tác phẩm đến với sân khấu opera của thành phố New York, Mỹ.
Câu chuyện diễn ra trong thế kỷ XVIII ở Seville (Tây Ban Nha).
Các vai chính:
Bá tước Almaviva, tenor
Figaro, anh thợ cạo, baritone
Bartolo, bác sĩ, người giám hộ của Rosina, bass hoặc baritone
Rosina, học trò của ông, mezzo soprano hoặc soprano
Basilio, Thầy dạy nhạc của Rosina, bass
Bertha, quản gia của nhà bác sĩ Bartolo, mezzo soprano
Fiorello, người hầu của bác sĩ Bartolo, bass
Notarius, người lính, nhạc công, không hát.
Màn 1
Cảnh 1
Trên đường phố Seville, các nhạc công tụ tập đệm đàn cho bá tước trẻ Almaviva hát serenade (khúc nhạc chiều) cho người mình yêu là Rosina. Nhưng tất cả nỗ lực của họ không mang lại kết quả. Các nhạc công đã không thể mời Rosina bước ra. Cô bị bác sĩ già Bartolo “chăm sóc” kỹ. Sau đó, chúng ta nghe thấy đằng sau hậu trường giọng hát baritone vui tươi. Anh ta là Figaro, thợ hớt tóc đang ngâm nga một mình cho mọi người biết rằng anh là người cần thiết cho tất cả mọi người trong thành phố này. Bá tước có trong tay một khoản tiền, muốn thu hút Figaro đến giúp mình sắp xếp cuộc gặp với Rosina và họ bắt đầu phát triển một kế hoạch hành động. Nhưng các cuộc thảo luận đã bị gián đoạn vì bác sĩ già Bartolo đi ra, lầm bầm rằng ông định ngày hôm nay sẽ cưới Rosina. Bá tước và Figaro nghe thấy điều đó.
Bây giờ hai kẻ âm mưu quyết định hành động nhanh chóng. Lợi dụng lúc Bartolo vắng mặt, Almaviva một lần nữa bắt đầu hát một serenade, và lần này anh thể hiện bài hát với tên là Lindor (giai điệu này của Vincenzo Bellini). Rosina đáp lại, xuất hiện từ ban công nhưng đột nhiên nhanh chóng bỏ đi vì nghe thấy bước chân trong căn hộ của mình. Figaro tháo vát ngay lập tức đề ra những việc cần làm: Almaviva ngụy trang thành một người lính, nom như say rượu đi vào nhà và nói rằng trung đoàn của anh ta đã đóng quân trong thành phố, và anh ta sẽ sống ở đây. Bá tước thích ý tưởng này và cảnh 1 kết thúc với một bản song ca vui vẻ. Bá tước thì thể hiện niềm vui qua những triển vọng cho sự thành công của sự hợp tác với Figaro còn anh thợ cạo thì thích sự thành công của dự án vì nó mang lại thu nhập cho anh ta.
Cảnh 2
Bây giờ, các sự kiện diễn ra nhanh chóng và dữ dội ngay trong ngôi nhà của bác sĩ Bartolo. Rosina hát aria nổi tiếng “Una voce poco fa” (“Trong sự im lặng nửa đêm”). Rosina lần đầu tiên thú nhận tình yêu của mình với Lindor, người đã hát bản serenade, sau đó thề luôn luôn thuộc về anh, bất chấp sự phản đối của người giám hộ, người mà cô sẽ có thể đối phó. Cô tiếp tục nói về việc cô sẽ là một người vợ phục tùng tuyệt vời nếu chồng không tranh luận với cô. Nếu không, cô sẽ là một con quỷ. Sau aria, Rosina có cuộc trò chuyện ngắn nhưng thân mật với Figaro và bác sĩ Bartolo.
Tiếp theo là một aria lớn, có tên gọi là “La calunnia” (“Lời vu khống”). Don Basilio, thày dạy nhạc của Rosina nói với người bạn cũ của ông là bác sĩ Bartolo rằng bá tước Almaviva đang ở trong thị trấn và rằng bá tước là người tình bí mật của Rosina. Bartolo hỏi làm thế nào mà Basilio lại để mất uy tín thế. Basilio nói đã nghe thấy ai đó nói về chuyện này. Tiếp theo là một cuộc đối thoại dài giữa Figaro và Rosina, trong đó Figaro đã nói với cô gái rằng người đàn ông trẻ tuổi mang lòng yêu cô tên là Lindor, và sẽ là tốt nếu Rosina viết cho anh ta một lá thư.
Rosina thực sự đã viết một lá thư, và cô trao nó cho Figaro và nhờ ông đưa cho Lindor. Sau đó là một cuộc đối thoại ngắn, trong đó Rosina cố gắng “gửi nhầm” cho người giám hộ, nói với ông ta tất cả những điều vô nghĩa và dối trá. Ông ta đã thấy tất cả và hiểu. Chịu đựng cơn giận dữ bởi sự sỉ nhục đến nhân phẩm, bác sĩ Bartolo hát aria lớn thứ ba là “A un dottor della mia sorte” (To a doctor of my fate). Với một chuyên gia như ông, không thể làm như vậy, và ông đã quyết định giam Rosina trong phòng của cô.
Ngay sau đó, Almaviva cải trang thành một người lính kỵ binh, tạo dáng như một kẻ say rượu đến và nói rằng anh được bố trí ở trong nhà của bác sĩ Bartolo. Những phản đối của bác sĩ không có tác dụng, người lính rõ ràng say rượu và sẽ không thể có bằng chứng của sự chay tịnh từ vị bác sĩ. Anh ta bị đe dọa bởi thanh kiếm của mình, anh ta la hét và chửi bới. Nhưng, với tất cả những gì ông giám hộ có thể làm là bí mật cho Rosina biết rằng anh ta là Lindor. Tất cả mọi thứ biến thành một chấn động khủng khiếp, khi những người khác cùng tham gia như người giúp việc Berta, thợ hớt tóc Figaro, thày dạy nhạc Basilio. Bị thu hút bởi tiếng ồn, đám bảo vệ trong thành phố tiến tới tuần tra ngôi nhà. “Người lính” tưởng như bị bắt, nhưng viên sĩ quan chỉ huy đã nhận ra tên thật của “người lính” này. Màn 1 kết thúc với một điệp khúc chín giọng rực rỡ, trong đó mỗi người đều công nhận toàn bộ màn 1 là điên rồ.
Màn 2
Cảnh 1
Với khởi đầu của màn 2, sự nhầm lẫn chung thậm chí càng tăng. Bá tước Almaviva xuất hiện trong nhà của bác sĩ Bartolo dưới một hình hài mới: thày dạy nhạc mặc một chiếc váy màu đen và đội một chiếc mũ giáo sư thế kỷ XVII. Anh nói rằng anh đến thay cho Don Basilio bị bệnh và khẳng định sẽ dạy cho Rosina một bài nhạc. Vài giây sau, Figaro xuất hiện với túi đồ nghề hớt tóc. Figaro khẳng định, anh đến để hớt tóc cho bác sĩ. Và trong khi khuôn mặt của bác sĩ còn được phủ bọt xà phòng, đôi uyên ương đã sắp xếp để trốn thoát khỏi đây đêm nay.
Nhưng, Don Basilio xuất hiện. Tất nhiên, ông không bị bệnh. Nhưng, một ngũ tấu quyến rũ cất lên, thuyết phục ông ta rằng ông ta bị sốt, và ông đã lặng lẽ nhận tiền từ bá tước để về nhà “điều trị”. Tất cả những hành động khác thường khiến bác sĩ nghi ngờ và ở phần cuối của một hòa tấu tuyệt vời, ông đã đuổi hết mọi người ra khỏi nhà. Sau đó, người quản gia Bertha hát một bài hát ngắn về sự ngu dốt của tất cả người già, những người ở trong độ tuổi già nua của mình mà chưa kết hôn.
Cảnh 2
Tại thời điểm này, dàn nhạc miêu tả các cơn bão bên ngoài cửa sổ và chỉ ra rằng có một thời gian đã trôi qua. Bên ngoài cửa sổ bị mở toang, người đầu tiên là Figaro bước vào, theo sau là bá tước mặc một chiếc áo choàng. Họ đã sẵn sàng để chạy trốn. Nhưng trước tiên, họ phải thuyết phục Rosina rằng ý định của họ là cao quý bởi vì cho đến bây giờ cô ấy vẫn không biết rằng Lindor và Almaviva – là một người. Chẳng bao lâu, tất cả họ sẵn sàng để hát và chạy thoát khi họ đột nhiên phát hiện ra rằng không có cầu thang. Sau đó, họ hiểu ra rằng bác sĩ Bartolo đã cắt bỏ nó khi ông đi sắp xếp mọi việc trong đám cưới của mình với Rosina.
Khi Basilio và một công chứng viên được Bartolo điều đến, bá tước đã hối lộ họ để đăng ký kết hôn cho mình và Rosina. Bá tước hứa cung cấp cho Basilio một chiếc vòng; nếu không thì là hai viên đạn từ khẩu súng lục. Buổi lễ vội vàng gần như đã kết thúc thì bác sĩ Bartolo trở về, đi kèm với các sĩ quan và binh sĩ. Và bây giờ mọi thứ lại đâu vào đấy. Thậm chí bác sĩ đã đồng tình với kết quả này, khi bá tước đảm bảo với ông ta rằng không cần có của hồi môn của Rosina và ông ta có thể cứ giữ lấy nó. Vở opera buffa kết thúc như nó nên kết thúc với thể loại Comedy.
Nghe với:
LP: Rossini: The Barber Of Seville. Maria-Meneghini Callas (Rosina) và các ngôi sao khác; Philharmonia Orchestra And Chorus; Direction Of Alceo Galliera (LP của Angel Records).
(Nguồn: https://nguoiyeunhac.vn/)
