Đàn ghi ta, từ nhạc cổ điển đến lễ hội hiện đại là hình mẫu văn hóa quyến rũ. Từ nguyên thủy Ai Cập tới Tây Ban Nha, từ cổ điển cho đến điện tử, giáo dục và công nghệ hiện đại đã không ngừng làm mới nhạc cụ này.
Trong thế giới âm nhạc đa sắc màu, đàn ghi ta là một nhạc cụ không thể thiếu, với khả năng chuyển tải cảm xúc và kết nối con người một cách sâu sắc. Không chỉ là người bạn đồng hành của nhiều nghệ sĩ, ghi ta còn là chất xúc tác cho những phong trào văn hóa, từ những buổi hoà nhạc cổ điển cho đến những lễ hội âm nhạc hiện đại.
Ghi ta cổ điển – Guitar classi, nơi tất cả bắt đầu
Đàn guitar có lịch sử hình thành và phát triển lâu dài. Cây đàn guitar đầu tiên có lẽ xuất hiện ở Ai Cập và Babylon từ 1000 năm trước công nguyên. Trải qua nhiều biến đổi, từ những cây đàn nguyên thủy đến thế kỷ 19, dưới bàn tay tài hoa của nghệ nhân bậc thầy Antoni de Torres Jurado (1817-1892) cây đàn guitar tìm được sự hoàn hảo của mình: đơn giản và thanh thoát. Cây đàn được phân chia tỷ lệ một cách chính xác đến mức sau này không ai có thể vượt qua và nhờ đó đàn của de Torres là đại diện hình mẫu cho đàn guitar cho đến tận bây giờ.
Dù thế cây đàn guitar vẫn âm thầm phát triển. Với cảm hứng nghệ thuật từ cuộc sống bình dân, họa sĩ Michelangelo Merisi da Caravaggio đã sáng lập ra một trường phái nghệ thuật pha trộn tĩnh vật và phồn thực mà tâm điểm của nó là tiếng đàn guitar phóng khoáng và những bước nhảy vui nhộn trên bàn tiệc của những cô nàng hầu gái và những anh chàng nông phu hồn hậu. Có thể nói trước đây cũng là tiền đề dần hình thành nên dòng nhạc flamenco vô cùng quyến rũ đặc trưng của Tây Ban Nha.
Những tên tuổi như Ferdinando Carulli (1770-1841), Fernando Sor (1778-1839), Mauro Giuliani (1781-1829), Matteo Carcassi (1792-1853) và đặc biệt là Francisco Tárrega (1852-1909) đã góp phần đưa tiếng đàn guitar trở lại đời sống âm nhạc hàn lâm. Những bản nhạc kinh điển không chỉ mô phạm mà còn tràn đầy tính biểu cảm và sự tinh tế. Với mong muốn cây guitar có một vị trí trong dàn nhạc giao hưởng, Tárrega đã không ngừng phát triển kỹ thuật chơi nhạc guitar, chuyển soạn các tác phẩm của Frederic Chopin, Robert Schumann, Johann Sebastian Bach cho guitar. Sau này, tiếp nối con đường của Francisco Tarrega, Andres Segovia (1893-1987) cùng với cây lục huyền cẩm lần lượt chinh phục tất cả các phòng hòa nhạc.
Ghi ta Acoustic – sự mềm mại trong âm nhạc đương đại
Đặc điểm của ghi ta acoustic và sự ảnh hưởng của nó đến thể loại nhạc folk, country.
Sự ra đời của đàn Guitar classic tạo nên bước đột phá để cải tiến nhạc cụ thì đàn Acoustic cũng là bước ngoặt mang đến sự mới mẻ của âm thanh.
Vào những năm giữa thế kỳ 19, nhận thấy dây đàn guitar classic làm từ chất liệu nilon dễ bung và âm thanh không được vang. Christian Frederick Martin – một nghệ sĩ người Mỹ gốc Đức đã thiết kế dây đàn bằng sắt. Về thiết kế đàn Guitar acoustic cũng không có quá nhiều khác biệt so với đàn Classic. Sự khác biệt lớn nhất chính là phần dây đàn được làm bằng kim loại mang lại âm thanh vang vọng, sôi động.
Cả 2 loại đàn Clasic và Acoustic đều có những đặc trưng riêng và phù hợp với sở thích âm nhạc của nhiều người khác nhau. Nếu đến Classic mang đến âm thanh mộc, du dương thì đàn Acoustic lại mang đến màu sắc âm thanh sôi động, vang vọng. Guitar acousic có thiết kế đa dạng, từ kiểu dáng cổ điển đến hiện đại, phù hợp với nhiều thể loại âm nhạc và phong cách cá nhân khác nhau. Chính vì vậy sự ra đời của Guitar acoustic mang đến sự mới mẻ và phong phú trong cách thể hiện âm nhạc từ pop, ballad, folk, blues cho đến country. Nhờ sự linh hoạt này, người chơi có thể thể hiện nhiều cảm xúc và phong cách âm nhạc khác nhau.
Ghi ta điện – khi âm nhạc phá vỡ mọi giới hạn
Sự ra đời của ghi ta điện và cách nó làm thay đổi bộ mặt âm nhạc rock.
Mặc dù có nhiều cải tiến công nghệ liên tục đối với dòng guitar acoustic, nhưng các nghệ sĩ chơi nhạc cảm thấy rằng đàn guitar acousic bình thường lại không đủ sôi động so với nhiều loại nhạc hiện đại, đặc biệt là nhạc rock.
Đầu thế kỷ 20 một kỹ sư điện có tên Adolph Rickenbacker, lúc này hiện là phú chủ tịch ở National Gutiar Corporation, cùng với ông Paul Barth và ông George Beauchamp đã giải quyết dứt điểm được vấn đề này bằng cách cho ra đợi chiếc đàn guitar điện đầu tiên trên thế giới.
Guitar điện về cấu tạo cơ bản thì vẫn khá giống guitar cổ điển. Điểm khác biệt chủ yếu nhất của guitar điện nằm ở phần thân của đàn. Guitar điện thường sẽ có thân đàn đặc và phẳng, vì do không có thân đàn rỗng, guitar điện khuếch âm bằng các bộ phận cảm ứng từ (pick-up) và nối với những cuộn cảm ứng của đàn quấn quanh các lõi (bobbin) được đặt chìm trong thân đàn.
Với thiết kế hiện đại, âm thanh sống động và lớn nhờ tác dụng của bộ khuếch đại âm thanh, đàn guitar điện đóng góp một vai trò to lớn trong sự phát triển của âm nhạc hiện đại. Đàn guitar điện được dùng để chơi solo những bài hát khá hay, mang đậm phong cách khác biệt của người chơi đàn. Đặc biệt, với các nhóm nhạc rock thì đàn guitar điện đóng vai trò tinh thần và là một thành viên không thể thiếu. Chính đàn guitar điện cũng giúp cho nhóm nhạc rock mạnh mẽ tỏa sức sáng tạo, sự cuốn hút cuồng nhiệt tới người nghe.
Ghi ta Bass – nền tảng âm nhạc không thể thiếu
Vai trò của ghi ta bass trong một ban nhạc và những bản nhạc thể hiện sức mạnh của ghi ta bass.
Guitar bass có nguồn gốc từ cây đàn đại hồ cầm, chịu trách nhiệm bè trầm, kết nối giữa trống và guitar lại với nhau tạo nên một hòa âm hoàn chỉnh. Guitar bass gồm có 4 dây (E, A, D, G) bằng kim loại. Đến năm 1967 thì cây Guitar bass 5 dây và 6 dây cũng ra đời, đến nay đã có loại 7 dây. Guitar bass điện cũng sử dụng đồ nghề giống như guitar điện.
Guitar bass có âm vực thấp hơn guitar điện, nhạc cụ này có hai vai trò quan trọng trong ban nhạc: phát ra nốt trầm để hỗ trợ giai điệu chính và cùng với trống nó giữ nhịp để giúp những nhạc cụ khác chơi đúng nhịp điệu chung của ban nhạc.
Công nghệ và ghi ta – tương lai của âm nhạc
Cách công nghệ số hóa và trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi cách chúng ta chơi và sản xuất âm nhạc với ghi ta.
Trong thời đại số hóa, công nghệ đã trở thành một khía cạnh quan trọng trong mọi ngành, và thế giới cũng không ngọai lệ. AI cho nhạc sĩ không chỉ là một khái niệm nữa, đó là một hiện thực mang lại nhiều lợi ích.
Công nghệ AI có thể tăng cường hiệu suất, mở ra những khả năng sáng tạo mới, và cho phép nghệ sĩ tập trung vào nghệ thuật của mình vì bị mắc kẹt trong các vấn đề kỹ thuật. AI có thể tái tạo lại bất kỳ âm thanh của các loại nhạc cụ nào, guitar cũng không ngoại lệ. Thông qua các mô hình học máy được gọi là thuật toán chuyển đổi tone, AI có thể biến đổi các âm thanh của nhạc cụ đơn giản hoặc các đoạn vocal thành một bản nhạc hoàn chỉnh. Bằng cách khai thác công nghệ AI một cách hiệu quả, nhạc sĩ có thể đẩy lùi ranh giới của sự sáng tạo và tạo ra nhạc phẩm nắm bắt xu hướng rất tốt đến khán giả.
Không chỉ trong lĩnh vực chơi và sản xuất âm nhạc. Việc học đàn guitar và sáng tác nhạc cũng có những thuận lợi đáng kể nếu áp dụng công nghệ và AI. Những ứng dụng học đàn guitar được sử dụng miễn phí, giúp người học có thể học mọi lúc, mọi nơi từ cơ bản đến nâng cao, các công cụ hỗ trợ chỉnh âm, đếm nhịp…. đang dần trở nên phổ biến và quan trọng không thể thiếu trong quá trình học guitar.
Đối với lĩnh vực sáng tác nhạc. Công nghệ số hóa và trí tuệ nhân tạo cũng có những đóng góp vô cùng to lớn. Chúng ta có thể dùng AI tạo ra những bản hòa âm hoàn chỉnh, chỉ từ những giai điệu đơn giản trong đầu. Hiện nay, nhạc sĩ cũng có thể dựa vào thuật toán AI để tạo ra những lời bát hát độc đáo và bắt tai cho các bài hát của họ. Các công cụ này phân tích lượng lớn dữ liệu từ những bài hát hiện có và sử dụng kỹ thuật học máy để tạo ra giai điệu và lời bài hát mới phù hợp với phong cách hoặc tâm trạng mong muốn, điều này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn kích thích sự sáng tạo bằng cách mang đến những ý tưởng mới mẻ mà nhạc sĩ có thể chưa nghĩ tới.
Trong không gian văn hóa đương đại, không thể phủ nhận rằng đàn ghi ta đã trở thành một biểu tượng âm nhạc vượt thời gian, từ những bản nhạc cổ điển cho đến nhịp điệu sôi động của thế giới hiện đại. Để hiểu rõ hơn về sự phát triển và thích ứng của đàn ghi ta với những thay đổi trong âm nhạc, chúng tôi đã có cuộc trò chuyện với anh Phạm Tiến, người sáng lập và điều hành hai trung tâm dạy đàn ghi ta D&T nổi tiếng tại Hà Nội.
Anh Phạm Tiến với kinh nghiệm lâu năm trong việc giảng dạy và truyền cảm hứng âm nhạc đã chia sẻ những quan điểm sâu sắc về việc học đàn ghi ta trong thời đại mới. Anh nhấn mạnh rằng, việc học đàn ghi ta không chỉ là việc nắm bắt kỹ thuật, mà còn là việc hiểu và cảm nhận âm nhạc, để từ đó có thể thể hiện trọn vẹn cảm xúc qua từng nốt nhạc.
“Âm nhạc là một hành trình không ngừng tìm tòi và sáng tạo”, anh Tiến nói. “Với sự phát triển của công nghệ, chúng ta có thêm nhiều công cụ để hỗ trợ việc học và sáng tác. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất vẫn là tình yêu và niềm đam mê với âm nhạc”.
Anh Tiến cũng chia sẻ về việc áp dụng công nghệ trong giảng dạy, từ việc sử dụng các ứng dụng học đàn online đến việc tận dụng AI trong việc sáng tác và sản xuất âm nhạc. Những tiến bộ này không chỉ giúp học viên tiếp cận kiến thức một cách linh hoạt hơn, mà còn mở ra những khả năng mới trong việc thể hiện và chia sẻ âm nhạc.
“Đàn ghi ta không chỉ là những dây đàn và những phím đàn, mà còn là cây cầu nối giữa quá khứ và tương lai, giữa truyền thống và hiện đại. Hãy để âm nhạc của bạn vang lên, và đừng ngần ngại khám phá những khả năng mới mẻ mà đàn ghi ta mang lại”, anh Phạm Tiến nhấn mạnh.
Với những chia sẻ từ anh Phạm Tiến, chúng ta có thể thấy rằng, dù thời gian có trôi qua, đàn ghi ta vẫn luôn giữ vững vị thế của mình trong lòng người yêu nhạc, và sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng không bao giờ cạn cho những ai muốn chạm đến trái tim âm nhạc.
Ghi ta không chỉ là một nhạc cụ, mà còn là một biểu tượng văn hóa, một ngôn ngữ toàn cầu mà qua đó, chúng ta có thể chia sẻ và cảm nhận về cuộc sống. Dù là trong một buổi hoà nhạc cổ điển hay một lễ hội âm nhạc hiện đại, tiếng đàn ghi ta vẫn luôn vang lên, chạm đến trái tim của mỗi người nghe. Hãy cùng chúng tôi tiếp tục theo dõi và khám phá những diện mạo mới của đàn ghi ta trong tương lai, nơi mà âm nhạc không ngừng phát triển và làm giàu thêm tâm hồn chúng ta.
Chúng ta đã cùng nhau đi qua một hành trình đầy màu sắc của đàn ghi ta, từ những ngày đầu tiên cho đến những bước tiến vĩ đại trong thế giới âm nhạc hiện đại. Đàn ghi ta không chỉ là một nhạc cụ, mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho những ai yêu âm nhạc. Hãy để tiếng đàn ghi ta tiếp tục vang vọng, không chỉ trong các phòng hòa nhạc, quán cà phê, mà còn trong từng khoảnh khắc đời thường, khiến cuộc sống trở nên phong phú và đầy ý nghĩa hơn.
Tác giả: Kim Quyên
(Nguồn: https://laodongthudo.vn/)
