Nghệ sĩ vẫn hay đùa nhau, một cách chua chát, về chuyện người ta cứ bắt họ chơi nhạc miễn phí và sống bằng đam mê. Như thể họ thực sự có thể ăn dây đàn và uống phím trắng. Nhưng sâu trong thâm tâm họ, cả khi họ ghét cay ghét đắng những yêu cầu theo kiểu “chơi cho một bài nào, tiếc gì” hay “kèm cho cháu nó mấy buổi xem thế nào”, hay “em diễn đi, buổi này có thể mở rộng quan hệ và lăng xê tên tuổi nên chỉ có phí tượng trưng thôi” – họ vẫn cứ miệt mài, thậm chí là thích thú, khi được làm nghệ thuật.
Ảnh: Người Ý chơi nhạc từ ban công
Thế nên họ cũng cuống cuồng lên khi dịch tới. Không nói nhiều về chuyện cần được giải cứu vì chính họ cũng mất miếng ăn, họ lao đi cứu thế giới. Ôi cái sự mộng tưởng ngây thơ. Hàng loạt các thư viện âm nhạc online, ballet, digital concert hall, bảo tàng, … mở cửa miễn phí. Các nghệ sĩ lao lên mạng xã hội, từ những người gạo cội đến hội còn trẻ vẫn chưa ra trường, chơi nhạc và nói về âm nhạc cứ như thể họ hiểu – mà có lẽ họ thực sự hiểu – rằng sự sung túc mà họ có được sau rất nhiều năm đầu tư và phấn đấu – cần phải được chia sẻ.
Họ gạt phăng sự cầu toàn vẫn cấm khán giả livestream và quay lại các bài biểu diễn. Giờ họ tự livestream, lúng túng và vụng về, vò đầu bứt tai khi nghe lại những nốt sai của chính mình, và hân hoan với từng cái like, thả tim, comment tương tác của người dùng. Họ lại ăn dây đàn và uống phím trắng, sống bằng đam mê, mặc cho việc họ đã tiên đoán rằng cha mẹ sẽ cắt phăng ngay đầu tiên giờ học “ngoại khoá” cảm thụ âm nhạc sau khi dịch tan và khán giả sẽ còn lâu mới lại bỏ tiền đi xem hoà nhạc. Nền kinh tế chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng, và nên công nghiệp “phụ trợ” của họ chắc cũng sẽ còn lâu mới được hưởng bất kỳ sự giải cứu nào.
Nhưng mà hôm nay họ vẫn cứ làm cái công việc mộng mơ và lý tưởng của mở cửa sổ (hay livestream) chơi nhạc cho hàng xóm, chọc cười đứa bé đang buồn vì bị nhốt trong nhà, chơi cả list tiền chiến cho cụ bà bên khung cửa sắt, những người hàng xóm có thể đã gọi cảnh sát báo họ phá rối sự yên tĩnh mấy tháng trước đây. Tự nhiên họ thấy mình giàu có khủng khiếp, và trèo lên mái nhà thổi sáo cho cả khu dân cư, lẫn con mèo cách đó vài xóm.
Không biết kết cục của họ sẽ ra sao, bao nhiêu người sẽ phải “tái cơ cấu ngành”, vì ngành của họ thậm chí còn ko xuất hiện trong các bản phân tích dự báo, mà có thể có, trong ngạch công nghiệp phụ trợ chăng?
Không sao, tàu titanic có chìm cũng phải chìm trong tiếng nhạc. Họ đã biết nghĩa vụ ấy của mình từ những ngày theo thầy học nghề mấy chục năm nay. Việc của hoa là nở, của chim là bay, của đàn là phải cất lên những giai điệu hay, và cần nhất là lúc này.
Xin gửi tới những bạn bè của tôi, ngày đêm biểu diễn miễn phí ở hàng loạt các bệnh viện ở Thuỵ sĩ, chơi nhạc cho hàng xóm ở London, hay livestream từ Royal Opera House cho cả thế giới, một cái ôm.
Điều tuyệt vời là chúng ta đang nhận ra mình giàu có.
– Trang Trịnh –
