Một buổi sinh hoạt của Câu lạc bộ Âm nhạc Trường tiểu học Lê Đình Chinh tại

quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh.

Cần nhiều nguồn lực

Thử làm một phép tính đơn giản, sĩ số trung bình của một lớp học ở phổ thông khoảng 40 học sinh, chỉ riêng ghi-ta với giá trung bình mỗi cây đàn khoảng một triệu đồng thì số tiền để trang bị đàn cho một lớp học không hề nhỏ. Đó là chưa nói đến các nhạc cụ như oóc-gan hay pi-a-nô điện có giá tiền cao hơn nhiều lần. Trong bối cảnh nhiều trường ở các quận, huyện trên địa bàn TP Hồ Chí Minh còn khó khăn, để có được số kinh phí đầu tư này không đơn giản. Những trường lớn, trường điểm, đủ điều kiện sắm trang thiết bị thì lại thiếu phòng học do cơ sở vật chất vốn đã quá tải.

Thạc sĩ, Nhà giáo Ưu tú Trần Đức, người đã có nhiều lần tham gia biên soạn sách giáo khoa âm nhạc cho biết: “Dựa vào nội lực của ngành giáo dục, sẽ rất ít đơn vị có thể phát huy tối đa hiệu quả của chương trình giáo dục âm nhạc mới. Lý do là, khung chương trình mới hướng đến các yếu tố trực quan như: học sinh phải thao tác được trên đàn, có thể hát, tức là phải có “sản phẩm thực”. Ngoài trang thiết bị, cần thêm yếu tố con người. Thực tế, nhiều giáo viên âm nhạc hiện nay chỉ có thể giảng dạy kiến thức “nhập môn” về lý thuyết âm nhạc, còn việc trình diễn tác phẩm hoặc dàn dựng chương trình rất ít người làm được. Mặc dù chất lượng đào tạo sư phạm âm nhạc những năm gần đây có cải thiện, nhưng theo tôi vẫn chưa theo kịp được nhu cầu của xã hội”.

Trong bối cảnh như vậy, mô hình của Trường tiểu học Lê Đình Chinh, phường 15, quận Bình Thạnh, có thể xem là một bước đột phá khi có thể huy động được nguồn lực của xã hội cùng tham gia đào tạo âm nhạc học đường. Ngôi trường mang tên người liệt sĩ đầu tiên hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc, nằm ở phường 15 còn nhiều khó khăn. Phần lớn cư dân khu vực này là lao động phổ thông, trong đó nhiều gia đình là dân nhập cư đến từ nhiều địa phương trong cả nước. Theo Thạc sĩ Hoàng Thị Việt Hương, Hiệu trưởng Trường tiểu học Lê Đình Chinh, việc có thể cho con đến trường học đầy đủ đã là cố gắng của nhiều cha mẹ, bởi cuộc sống của không ít gia đình còn quá khó khăn. Thậm chí, có người phải đóng tiền cho con học bán trú theo kiểu “tiền góp”, mỗi ngày đóng một ít, nhờ giáo viên chủ nhiệm giữ hộ. Vì vậy, dạy cho học sinh nắm vững kiến thức toán, ngữ văn, ngoại ngữ… đã là khó, chuyện học nhạc trở thành những thách thức không nhỏ.

Tuy nhiên, những khó khăn này không làm Ban Giám hiệu Trường tiểu học Lê Đình Chinh nhụt chí. Được học âm nhạc, trẻ sẽ được trang bị những kỹ năng phát triển toàn diện. Âm nhạc sẽ có tác dụng bổ trợ để các em học tốt các môn còn lại. Ý định này đã được các nhà hảo tâm cũng như các cấp lãnh đạo tại địa phương ủng hộ. Trường tiểu học Lê Đình Chinh sẽ huy động nguồn lực từ xã hội và chuyên môn từ những nhà giáo dục chuyên nghiệp. Bí thư Đảng bộ phường 15, Lâm Quốc Chính chia sẻ: “Tôi vẫn luôn động viên những người làm giáo dục trên địa bàn, đừng để cái khó bó cái khôn. Thay vào đó, hãy xem đây là cơ hội để tìm kiếm những sáng kiến mang tính đột phá”.

Những hỗ trợ đáng quý

Tháng 11-2018, Nhạc viện TP Hồ Chí Minh tổ chức hội thảo quốc tế “Giáo dục âm nhạc trong trường phổ thông”, đối tượng tham dự là tất cả giáo viên âm nhạc, lãnh đạo ngành giáo dục và lãnh đạo trường học trên địa bàn.

Ấp ủ dự định phát triển môn âm nhạc theo cách riêng, Thạc sĩ Hoàng Thị Việt Hương đến hội thảo từ rất sớm để trao đổi cùng các khách mời, diễn giả và Ban tổ chức, trong đó có PGS, TS Tạ Quang Đông, Giám đốc Nhạc viện TP Hồ Chí Minh (nay là Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch). Sau khi nghe phần trình bày và những ý tưởng táo bạo trong việc “xã hội hóa” môn âm nhạc của cô Hoàng Thị Việt Hương, ông Tạ Quang Đông đã nhận lời cố vấn chuyên môn cho Câu lạc bộ Âm nhạc của Trường tiểu học Lê Đình Chinh. Theo đó, Nhạc viện TP Hồ Chí Minh sẽ hỗ trợ về nhân sự có chuyên môn, có khả năng sư phạm cho trường học. Giải quyết được khâu giáo viên rồi, Trường tiểu học Lê Đình Chinh lại phải đối mặt với điều lo lắng khác. Cơ sở vật chất đòi hỏi phải có ít nhất 30 đến 40 nhạc cụ phổ biến như pi-a-nô, ghi-ta, trống… Thật bất ngờ, nhiều phụ huynh học sinh đã nhiệt tình hưởng ứng chủ trương của nhà trường nên có gần 100 người ủng hộ, tham gia hỗ trợ.

Có sự đồng thuận từ các phụ huynh học sinh, lại bảo đảm về chuyên môn, đủ để làm tờ trình và gửi lên xin phép các cấp quản lý. Thế nhưng, một mô hình quá mới, cũng khiến Phòng giáo dục và đào tạo quận phải “nâng lên đặt xuống” nhiều lần trước khi chấp thuận. Nói là mới vì trước đây chuyện dạy nhạc trong trường học do giáo viên tốt nghiệp theo “ngạch” sư phạm âm nhạc thực hiện, nay giáo viên đến từ các cơ sở đào tạo chuyên nghiệp như nhạc viện, học viện âm nhạc thường dạy chuyên sâu cho những người có năng khiếu. Vì vậy, việc Trường tiểu học Lê Đình Chinh hợp tác với Nhạc viện TP Hồ Chí Minh về chuyên môn được xem là bước đột phá chưa có tiền lệ, tất nhiên không thể tránh khỏi những phản biện hoặc bàn lùi. Tuy nhiên, ngay tại thời điểm căng thẳng nhất, nhiều nhà tài trợ sẵn sàng ủng hộ 10 cây đàn pi-a-nô điện, 10 đàn ghi-ta, 20 sáo trúc và một loạt tài liệu âm nhạc mới nhất đã củng cố thêm quyết tâm của Ban Giám hiệu nhà trường. Thế là Câu lạc bộ âm nhạc ngoài giờ được thành lập với sự tham gia giảng dạy của những giáo viên đã tốt nghiệp Nhạc viện TP Hồ Chí Minh chính thức đi vào hoạt động.

Nhạc sĩ Huỳnh Văn Cường, người tốt nghiệp Nhạc viện TP Hồ Chí Minh cách đây 20 năm, đang dạy môn sáo trúc cho câu lạc bộ cho biết: “Tôi nhận ra rằng, có rất nhiều học sinh đam mê âm nhạc dân tộc, nhưng hoặc là chưa gặp được những người dạy, vì môn sáo trúc không được phổ biến rộng rãi hoặc vì gia đình lại thích các môn “sang chảnh” khác như pi-a-nô hay vi-ô-lông. Vì vậy, tạo điều kiện cho các cháu học tập một cách bài bản, thậm chí còn được tặng cả sáo trúc đem về nhà tập luyện thì hiệu quả là vô cùng bất ngờ”.

Chỉ trong thời gian ngắn, một loạt các tiết mục văn nghệ được dàn dựng chỉn chu tại một ngôi trường còn nhiều khó khăn. Thậm chí, ban nhạc sáo trúc của nhạc sĩ Huỳnh Văn Cường còn được mời đi tham gia biểu diễn tại một số chương trình nghệ thuật. Đối với một số học sinh có năng khiếu đặc biệt nhưng gia đình có hoàn cảnh khó khăn, các em được tài trợ học phí để theo học các lớp nâng cao, chuyên sâu với các giáo viên giỏi. Trong vai trò là cố vấn chuyên môn, Thạc sĩ, Nhà giáo Ưu tú Trần Đức nhận định: “Chuyên môn thật ra là để hướng đến việc tạo ra đam mê cho học sinh. Trẻ em nhìn thấy thầy cô có thể trình tấu những tác phẩm hay, chơi đàn một cách điêu luyện sẽ đam mê âm nhạc và muốn học theo, nuôi dưỡng ước mơ theo đuổi con đường âm nhạc”.

Một nhà tài trợ thường xuyên ủng hộ cho Câu lạc bộ Âm nhạc của Trường tiểu học Lê Đình Chinh chia sẻ: “Tôi ủng hộ chỉ vì một lý do duy nhất, con tôi được học nhạc bài bản và cháu đã thay đổi tính cách, trở thành một người điềm tĩnh, đam mê với âm nhạc. Vì vậy, tôi muốn lan tỏa điều này cho nhiều trẻ khác. Tôi sẵn sàng ủng hộ nếu có thêm nhiều mô hình như Trường tiểu học Lê Đình Chinh xuất hiện”.

Vì đây là mô hình chưa có tiền lệ, nên dù hoạt động được hai năm, phát huy nhiều hiệu quả, được nhiều trường đến học hỏi, nhưng câu lạc bộ vẫn còn gặp không ít khó khăn. Tuy nhiên, có đến đây, nhìn các em học sinh say mê chơi đàn pi-a-nô, ghi-ta, thổi sáo và ca hát, mới hiểu hết ý nghĩa của việc đưa âm nhạc vào nhà trường phổ thông và những ảnh hưởng đối với việc xây dựng và hình thành nhân cách tốt đẹp ở trẻ nhỏ.

(Nguồn: https://nhandan.com.vn/

Nghệ thuật hàn lâm không còn cô đơn

Những ngày cuối năm 2019, hai đêm “Rock Symphony” của Nhà hát Giao hưởng Nhạc vũ kịch TP Hồ Chí Minh (HBSO) dưới sự chỉ huy của nhạc trưởng Lê Phi Phi (hiện là nhạc trưởng, giảng viên Học viện Âm nhạc và nghệ thuật quốc gia Macedonia) mang đến những trải nghiệm thú vị. Khán phòng Nhà hát TP Hồ Chí Minh chật kín khán giả và sôi động những tiếng vỗ tay, tiếng hát theo các ca khúc “We are the world”, “We will rock you”… Nhiều tác phẩm âm nhạc bất hủ khác được biểu diễn trong chương trình, như: “Bohemian Rhapsody”, “Barcelona”, “Still loving you”…; những trích đoạn của Boney M, Elvis Presley. Và cả những tuyệt phẩm của Mozart, Beethoven, để minh chứng cho thấy các nhà soạn nhạc cổ điển cũng có thể chia sẻ sân khấu với nhạc pop, rock. Còn tại Nhà hát Lớn Hà Nội, “Rock Symphony-We are the champions” diễn ra trong những ngày đầu năm 2020 có sự góp mặt của ban nhạc Black Long, nghệ sĩ guitar Tim Tran, ca sĩ Tố Loan, Huy Đức, Bùi Trang, Thanh Bình… của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam (VNOB), được đánh giá là “món lạ” cho sân chơi nghệ thuật Thủ đô.

Nhạc trưởng Lê Phi Phi chính là “nhân tố” tạo nên “cú bắt tay” giữa nhạc cổ điển và rock, pop với cả hai nhà hát ở hai miền đất nước, mang đến sự tươi mới cho âm nhạc. Theo lý giải của nhạc trưởng Lê Phi Phi: “Rock Symphony là một hình thức rock hóa nhạc giao hưởng hoặc ngược lại, nâng tầm giao hưởng cho các ca khúc pop, rock. Chúng tôi thực hiện những chương trình này trên tinh thần đưa nghệ thuật hàn lâm tiệm cận với công chúng. Mặt khác, chúng tôi cũng muốn góp một phần giúp giới trẻ, những người yêu rock hiểu thêm về cổ điển, cũng như những người mê cổ điển có thể đến gần hơn với rock, pop”.

Vở nhạc kịch “Người tạc tượng” của Nhà hát Nhạc vũ kịch Việt Nam dàn dựng cuối năm 2019 tạo tiếng vang cho nghệ thuật hàn lâm Việt Nam.

Vở ballet “Hồ Thiên Nga” sau khi được VNOB dàn dựng tháng 10-2019 và công diễn đến nay với hơn 10 buổi luôn trong tình trạng “cháy vé”, đã được ví như “cơn địa chấn”. Dựng một tác phẩm nghệ thuật hàn lâm chuẩn mực của thế giới, được hàng trăm nhà hát lớn, nổi tiếng trên thế giới dàn dựng cả trăm năm qua làm “hạt nhân” cho dịp kỷ niệm 60 năm VNOB là cả sự quyết tâm lớn. Cùng lúc, VNOB dàn dựng lại vở nhạc kịch nổi tiếng của nhạc sĩ Đỗ Nhuận “Người tạc tượng” từng gây tiếng vang với 100 buổi diễn sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cũng đã chứng minh, với bề dày truyền thống, với sự nhiệt huyết của các thế hệ cùng tài năng nghệ thuật ballet, opera mà nhà hát đang có, nhất định sẽ thành công. Và thành công đã hiển hiện rõ, khi opera “Người tạc tượng” khẳng định vị thế của một thể loại âm nhạc đỉnh cao, của chính người Việt sáng tạo luôn được đông đảo khán giả đón chờ, thưởng thức. NSƯT Trần Ly Ly, Quyền Giám đốc VNOB chia sẻ, chưa khi nào mà không khí tập luyện, háo hức chờ đến buổi diễn, thăng hoa hòa trong cảm xúc của khán giả cùng nghệ sĩ như thời gian qua.

Đơn vị nghệ thuật công lập có VNOB, HBSO, Dàn nhạc giao hưởng quốc gia Việt Nam, Dàn nhạc của Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam, Dàn nhạc của Đài Tiếng nói Việt Nam và mới đây đã có thêm dàn nhạc tư nhân-The Sun Symphony Orchestra (Tập đoàn Sun Group) đã làm phong phú nền âm nhạc hàn lâm Việt Nam. Có những điểm tựa vững chắc-là các dàn nhạc, mà mỗi năm nhiều hơn và dày hơn những chương trình, sự kiện của nghệ thuật hàn lâm, như: Festival Âm nhạc quốc tế Á-Âu; Giai điệu mùa thu; Festival âm nhạc quốc tế Hạ Long; Luala Concert đường phố Hà Nội; Hòa nhạc “Điều còn mãi”; các cuộc thi piano, violon, opera trong nước và quốc tế liên tục được tổ chức; sự kiện hòa nhạc theo chuyên đề, theo liveshow concert của các ca sĩ tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam hay dàn nhạc The Sun Symphony Orchestra… đã góp phần thay áo mới cho nghệ thuật hàn lâm của Việt Nam. Phải kể đến trong đó là sự trưởng thành vượt bậc cho các ca sĩ, nhạc công, diễn viên, biên đạo… nỗ lực theo đuổi loại hình nghệ thuật khổ công rèn luyện và học tập này. Vào những ngày cuối tháng 2 vừa qua, nghệ sĩ múa Nguyễn Thu Huệ (người hóa vai thiên nga đen và thiên nga trắng, trình diễn gần 4 giờ trong vở ballet “Hồ Thiên Nga”) đã được Tạp chí Forbes Việt Nam vinh danh “là một trong 30 gương mặt dưới 30 tuổi nổi bật nhất năm 2020”.

Cứ đi rồi sẽ tới…

Trong nghệ thuật, trước hết phải hiểu rồi mới có thể yêu. Chính vì vậy, thay vì ngồi chờ, một số nhà hát giao hưởng, thính phòng đã mạnh dạn chủ động đưa âm nhạc hàn lâm xuống đường, ra phố, về nông thôn tìm khán-thính giả. PGS, TS, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, Chủ tịch Hội Âm nhạc Việt Nam, chia sẻ: “Nhạc kịch “Cô Sao” về với bà con các dân tộc tỉnh Sơn La, diễn ở Vĩnh Phúc, Bắc Ninh; gần đây nhạc kịch “Lá đỏ” diễn phục vụ nhân dân tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị. Khán giả rất thích, mặc dù nhiều người trong số họ chưa bao giờ được xem thể loại biểu diễn đó. Như thế có nghĩa, khi nghệ sĩ mang đến khán giả những tác phẩm nghệ thuật đích thực, có chất lượng cao thì luôn chiếm được tình cảm”. Cũng theo nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân, tuy opera và ballet không xuất hiện thường xuyên trên sân khấu, trên truyền hình như những loại hình nghệ thuật khác, nhưng sự kiên định, duy trì loại hình nghệ thuật đỉnh cao có tính hội nhập quốc tế là chủ trương đúng đắn của Chính phủ.

Diễn viên Nguyễn Thu Huệ trong vở ballet kinh điển “Hồ Thiên Nga” được Tạp chí Forbes bình chọn là một trong 30 gương mặt dưới 30 tuổi nổi bật nhất năm 2020. Ảnh: Thanh Tùng.

Đề án “Đào tạo tài năng trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật giai đoạn 2016-2025, tầm nhìn đến năm 2030”, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó chú trọng công tác đào tạo tài năng đỉnh cao nhạc hàn lâm. Theo đó, trong thời gian từ năm 2017 đến 2021, học sinh, sinh viên thuộc đề án này ngoài việc học trong nước, hằng năm, đề án cử trung bình 5 tài năng ở mỗi lĩnh vực đi thực tập ngắn hạn (không quá 6 tháng) ở nước ngoài. Từ năm 2021 trở đi phấn đấu hằng năm chọn 7 tài năng tốt nghiệp xuất sắc cử đi đào tạo cao cấp ở trong nước và nước ngoài… “Trong âm nhạc, trong điệu múa hay một bản concerto phải luôn có tinh thần văn hóa, tinh thần nhân ái, tính dân tộc. Chúng tôi kỳ vọng sau này Việt Nam có nhiều tác phẩm nhạc kịch, giao hưởng, thính phòng, bởi chúng ta vô cùng nhiều những câu chuyện của đất nước, của lịch sử, câu chuyện của các cuộc kháng chiến và cả câu chuyện của những mối tình dân gian và hiện đại. Ngày nay, các bạn trẻ có trình độ cao, giao tiếp thông tin rất nhiều, Nhà nước cần tin tưởng, giao nhiệm vụ đặt hàng các tác giả trẻ để họ có cơ hội, vinh dự được cống hiến; ngược lại tác giả trẻ cần liên kết thành những ê kíp với nhau để sáng tạo. Chắc chắn chúng ta sẽ có tác phẩm tốt và có chất lượng, có lý do để hòa nhập với quốc tế”, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân cho hay.

Cứ đi rồi sẽ tới, sẽ mở rộng con đường. Tinh thần đó đang được các nghệ sĩ, nhà hát bắt tay thực hiện. Chương trình nghệ thuật “Giai điệu trẻ” nằm trong dự án đưa nghệ thuật hàn lâm đến với khán giả trẻ tuổi, do HBSO thực hiện vào ngày 29 hằng tháng đã đạt được nhiều kết quả thiết thực, tạo một sân chơi nghệ thuật cho các bạn trẻ TP Hồ Chí Minh nói riêng và phía Nam nói chung; “Around the world”-con đường để tiếp cận khán giả một cách hiệu quả của VNOB, thông qua việc thúc đẩy nhu cầu thưởng thức nghệ thuật hàn lâm từ nhà trường. “Tôi mong muốn khán giả sẽ quan tâm, tò mò và dần dần thưởng thức những chương trình nhạc vũ kịch của VNOB bằng cách bỏ tiền ra mua vé chứ không chờ được tặng”, NSƯT Trần Ly Ly cho biết.

(Nguồn: https://www.qdnd.vn/)